ทุกๆ ปีพอถึงวันขึ้น 5 ค่ำ เดือน 5 ตามปฏิทินจีน กลิ่นใบไผ่ห่อข้าวเหนียวทรงพลังก็ลอยอบอวลไปทั่วตลาด เพราะนั่นคือ “เทศกาลไหว้บ๊ะจ่าง” หรืออีกชื่อหนึ่งคือ “เทศกาลตวนอู่” วันที่ไม่ได้มีดีแค่ขนมแสนอร่อย แต่เต็มไปด้วย ประวัติศาสตร์ ความรักชาติ และตำนานสุดดราม่า ที่ทำให้ใครรู้ก็อดเคารพใจคนจีนโบราณไม่ได้เลย!
จุดเริ่มต้นของเทศกาล: เพราะกวีรักชาติ “ชีหยวน” กระโดดน้ำ
เรื่องมันเริ่มขึ้นในสมัยแคว้นฉู่ (ยุคเลียดก๊ก) กับกวีหนุ่มหล่อ รวย ฉลาด โปรไฟล์ดีอย่าง “ชีหยวน” ซึ่งเป็นเชื้อพระวงศ์และรับราชการเป็นขุนนางผู้ซื่อสัตย์ ชีหยวนรักแผ่นดินจนกล้าเตือนกษัตริย์เรื่องคอร์รัปชัน แต่…ดันไปขัดขาเหล่าขุนนางกังฉิน จนสุดท้ายถูกใส่ร้ายแล้วเนรเทศ
ความอัดอั้นและผิดหวังในความยุติธรรม ทำให้ชีหยวนตัดสินใจกระโดดแม่น้ำเปาะล่อกัง (แยงซีเกียง) ฆ่าตัวตายในวันที่ 5 เดือน 5 เพื่อฝากชีวิตไว้กับชาติและบทกลอนที่เขารัก
แล้วบ๊ะจ่างกับเรือมังกรมาจากไหน?
เมื่อชาวบ้านรู้ข่าวว่ากวีที่พวกเขารักฆ่าตัวตาย ทุกคนก็พากัน ลงเรือตามหาร่างชีหยวน และเพื่อไม่ให้ปลามากินศพ ก็เลยโยนอาหารลงน้ำล่อไปก่อน (ไอเดียดีมากแม่) แต่เมื่ออาหารถูกสัตว์น้ำกินหมด ชาวบ้านเลยคิดใหม่ ทำใหม่
-
ปีต่อมา มีชาวบ้านฝันเห็นชีหยวน แนะนำว่าให้ ห่ออาหารด้วยใบไผ่ แล้วโยนลงน้ำ (นี่แหละจุดกำเนิดบ๊ะจ่าง!)
-
ชีหยวนยังแนะว่า ถ้าจะแถมความครีเอทีฟ ให้ แต่งเรือเป็นรูปมังกร เพื่อหลอกสัตว์น้ำว่านี่ของพญามังกร ห้ามแตะเด็ดขาด!
และนั่นแหละค่ะ…กลายมาเป็นธรรมเนียม แข่งเรือมังกร และการไหว้บ๊ะจ่างที่เรารู้จักกันจนถึงทุกวันนี้
ความเชื่อและความหมายลึกซึ้งในวันตวนอู่
นอกจากความอร่อยกับความรักชาติแล้ว เทศกาลนี้ยังเต็มไปด้วย พลังแห่งการปกป้อง เพราะคนจีนเชื่อว่า “โหงวเหว่ยโจ่ว” หรือวันที่ 5 เดือน 5 เป็นวันที่ภูตผีปีศาจจะแอบโผล่มารับแขก
คนจีนโบราณเลยมีพิธีไล่สิ่งไม่ดีออกจากบ้าน เช่น
-
จุด เครื่องหอม–กำยาน–กำมะถัน เพื่อไล่ภูตผีและแมลงมีพิษ
-
ดื่ม เหล้าผสมสมุนไพร เพื่อป้องกันโรคภัย
-
ทำความสะอาดบ้านให้สะอาดเอี่ยมอ่อง เรียกทรัพย์พร้อมไล่พลังลบ
สรุป
“บ๊ะจ่าง” ไม่ใช่แค่ขนมหอมๆ ในห่อใบไผ่ แต่คือ สัญลักษณ์ของความกล้าหาญ ความซื่อสัตย์ และการไม่ยอมแพ้ต่อความอยุติธรรม
ส่วน “แข่งเรือมังกร” ก็ไม่ใช่แค่กีฬาสุดมัน แต่คือ การรวมพลังของคนในชุมชนเพื่อระลึกถึงผู้เสียสละเพื่อบ้านเมือง
วันตวนอู่ปีนี้ ถ้าไม่ได้ไหว้บ๊ะจ่าง แต่อยากทำดีเพื่อชาติ…แค่กล้าพูดความจริง กล้าทำสิ่งถูกต้อง ก็เหมือนกำลังสืบสานจิตวิญญาณของชีหยวนแล้วล่ะ!
